Χριστίνα Ανωνιάδου

Στο Johannesburg δεν χρειάζεσαι ξυπνητήρι. Σ’ αυτό το μέρος του κόσμου ακολουθείς τις επιταγές της οικολογίας και της εξοικονόμησης ενέργειας, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το πρωινό ξύπνημα. Δεν χρειάζεσαι ρεύμα ούτε μπαταρίες, ούτε κι αυτό το γνωστό αντικείμενο πάνω στο κομοδίνο σου το οποίο εκσφενδονίζεις στον τοίχο νωρίς το πρωί μόλις αρχίσει να κουδουνίζει στα αυτιά σου. Αλλά και χωρίς αυτή την αντιπαθητική εφεύρεση υπάρχει κάποιος που φροντίζει να μην μπορείς να συνεχίσεις τον ύπνο σου από τη στιγμή που ο ήλιος ανατείλει. Το ξυπνητήρι του Joburg ακούει στο όνομα hadeda (χάντεντα), έχει δυο ξερακιανά πόδια, μακρύ ράμφος, γκρίζο και λαδοπράσινο φτέρωμα –που σε κάποια σημεία παίρνει μια μελιτζανί ή μεταλλική πράσινη απόχρωση– και το μέγεθος μιας υπέρβαρης πάπιας. Σε καμιά περίπτωση λοιπόν δεν θα το έλεγες όμορφο. Το περίεργο όνομά του το χρωστάει στην ενοχλητική του συνήθεια να βγάζει μια δυνατή, χαρακτηριστική φωνή που αντηχεί διαπεραστική μέσα στους κήπους του Joburg και ακούγεται κάπως έτσι: χαα-χαα-χαα-ντε-ντα. Κατά τα λεγόμενα της Wikipedia, το πτηνό αυτό στα γερμανικά ονομάζεται Hagedasch. Μια πιθανή εξήγηση για την προέλευση του ονόματος είναι ότι οι μετανάστες γερμανικής καταγωγής όταν πρωτοήρθαν θα πρέπει να το είχαν ακούσει να βγάζει αυτή την περίεργη κραυγή. Αλλιώς δεν θα είχαν δώσει σε αυτό το γελοίο πουλί το ακόμα πιο γελοίο όνομά του. Εγώ πάντως όσες προσπάθειες κι αν καταβάλλω δεν καταφέρνω να ακούσω ούτε το χαα-χαα-χαα-ντε-ντα ούτε το χαα-χαα-χαα-γκεε-ντας, παρά μόνο ένα μονότονο και άχαρο κρα κρα, που μπορεί να ερμηνευτεί από το γεγονός ότι δεν τυχαίνει να διαθέτω ούτε Γερμανούς ούτε Άγγλους προγόνους στην Αφρική.

Το γνωμικό «ενός κακού μύρια έπονται» θα μπορούσε να ισχύει και για ένα hadeda, διότι εμφανίζεται πάντα με παρέα. Τα πουλιά αυτά δρουν με ενωμένες τις δυνάμεις τους και χωρίς να δείχνουν ίχνος συμπόνιας. Με τις χαρακτηριστικές κραυγές τους που ξεκουφαίνουν τους πάντες κάνουν τους κατοίκους του Joburg να πετάγονται αλαφιασμένοι από τα κρεβάτια τους, άσχετα αν πρέπει να πάνε στη δουλειά τους ή όχι. Δεν μπορεί, σίγουρα ακολουθούν κάποιο μεγαλεπήβολο στρατηγικό σχέδιο αλά Ναπολέων, γιατί είναι ολοφάνερο ότι έχουν μοιράσει τα οικόπεδα μεταξύ τους ισότιμα ώστε να μην μπερδεύεται το ένα στα πόδια του άλλου. Μάλλον αισθάνονται ιδιαίτερη ικανοποίηση να βασανίζουν τους κατοίκους της πόλης μη αφήνοντας σπιθαμή για σπιθαμή απάτητη, και για να το πετύχουν αυτό εμφανίζονται πάντα δυο δυο, σαν τους Χιώτες. Δεν είναι εξακριβωμένο αν πρόκειται κάθε φορά για τα ίδια πουλιά που έχουν επιλέξει το συγκεκριμένο γκαζόν, μαζί και τους ενοίκους του σπιτιού, και με δική τους πρωτοβουλία έχουν ανακηρυχθεί κατοικίδια ζώα ή τέλος πάντων ζώα της αυλής του. Αυτό που μου διαφεύγει επίσης είναι αν πρόκειται για συζύγους, για πατέρα και γιο, για ξαδέλφια δευτέρου βαθμού ή απλά για τυχαία επιλεγμένα φιλαράκια, που έχουν ως δόγμα τους την παροιμία «Όποιος σηκώνεται πρωί κερδίζει το φλουρί» και έχουν βάλει στόχο τους τη διατάραξη της κοινής ησυχίας στην πόλη.

Παραδόξως τα πουλιά αυτά έρχονται ακριβώς με την ανατολή του ηλίου και μετά πάλι στη δύση του. Πού περνούν το υπόλοιπο της ημέρας και ποιους προσπαθούν να παρενοχλήσουν στο ενδιάμεσο διάστημα με τα ενοχλητικά και κακόφωνα κρα κρα τους παραμένει άγνωστο. Παρομοίως αξιοπερίεργο είναι το γεγονός ότι τα ακούς μόνο κατά την προσγείωση και ύστερα πάλι κατά την απογείωση. Οι κακές γλώσσες ισχυρίζονται μάλιστα ότι φοβούνται να πετάξουν και ότι γι’ αυτό κράζουν έτσι. Άλλοι πάλι είναι πεπεισμένοι ότι είναι σπορά του Σατανά γιατί δεν τα έχουν δει ποτέ σε μικρό μέγεθος ούτε έχουν ανακαλύψει κάποια φωλιά τους. Είναι σαν να ήρθαν στον κόσμο ως ήδη ενήλικα πουλιά. Πάντως εγώ είμαι με το μέρος της φαουστικής μερίδας που πιστεύει στην ύπαρξη συμφωνίας με τον Εωσφόρο, γιατί από τότε που ζω σ’ αυτή τη χώρα το να χορτάσεις ύπνο είναι ένα εγχείρημα που σπάνια έχει ευτυχή κατάληξη. Ιδιαίτερα για μένα, που ποτέ δεν υπήρξα πρωινός τύπος και το ξύπνημα πριν τις οκτώ μου είναι αληθινό μαρτύριο. Τώρα πώς τα κατάφερα να φέρω στον κόσμο δυο παιδιά, τα οποία όχι μόνο την περίοδο του θηλασμού αλλά και χρόνια μετά με σήκωναν από το κρεβάτι κάθε δυο ώρες, είναι μια άλλη ιστορία και εξηγείται μόνο με τη νεανική μου επιπολαιότητα, τις αντοχές και τη δύναμη της ηλικίας εκείνης. Όπως βλέπετε όμως δεν είναι μόνο τα βρέφη και τα μικρά παιδιά που έχουν αυτή την αποκρουστική συνήθεια να καταστρέφουν την πρωινή ησυχία αθώων μαμάδων. Τριάντα χρόνια μετά και στο νότιο άκρο της Αφρικής βρήκα ταραξίες που εμφανίζουν παραπλήσιες ικανότητες.

Όποιος πάντως υποθέτει ότι τα hadedas θα είχαν αρκεστεί στο να εξοργίζουν τους ανθρώπους μόνο με το άχαρο κρώξιμό τους θα πρέπει να μάθει ότι έχει πέσει τελείως έξω. Διότι τα πουλιά αυτά ενεργούν οπτικοακουστικά. Πώς; Αφού προσγειωθούν κάθε ημέρα –πρωί και βράδυ– στον κήπο κάνοντας έναν απίστευτο σαματά, περιδιαβαίνουν πάνω στα ξυλοπόδαρά τους τα γκαζόν του Joburg εκατοστό προς εκατοστό. Μόλις συνέλθουν από την ανώμαλη προσγείωση κάνουν το γρασίδι κυριολεκτικά διάτρητο με τα ράμφη τους, τα οποία φτάνουν σε μήκος τα 20 εκατοστά. Παραφυλάνε με σκυμμένο μπροστά το κεφάλι για τη λεία τους, τσιμπολογούν και ψάχνουν όσο φτάνει το ράμφος τους μέσα στη γη και σέρνουν έξω οτιδήποτε δεν μπορεί να προβάλει αντίσταση. Στο φως της ημέρας και όταν πλησιάσεις πιο κοντά, το γκαζόν μας μοιάζει με ένα γιγαντιαίο σουρωτήρι. Σε πράσινο χρώμα.

Μια άλλη ιστορία που αποκαλύπτει τι ξεροκέφαλα πουλιά είναι τα hadedas μου τη διηγείται μια γνωστή από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία εργάζεται εδώ και λίγες εβδομάδες στο τηλεφωνικό κέντρο μιας εταιρίας στο Johannesburg. Μια συνάδελφός της λοιπόν, ευσυνείδητη και πάντα συνεπής στην ώρα της, την παίρνει τηλέφωνο για να ενημερώσει τη διεύθυνση ότι θα έρθει λίγο αργότερα στη δουλειά, γιατί Happiness is saying that there is a hadeda on the washing machine. Καθώς η Αμερικανίδα δεν κατανοεί ακριβώς το περιεχόμενο της φράσης, θα ήθελε να ρωτήσει για τη σημασία κάποιων λέξεων, αλλά δυστυχώς δεν της δίνεται ο χρόνος γι’ αυτό. Από το βάθος ακούγονται φωνές και κρωξίματα, η συνάδελφος κλείνει το τηλέφωνο. Εκτός από τη λέξη «πλυντήριο» καμιά άλλη δεν της είναι γνωστή, παρόλο που τα αγγλικά είναι η μητρική της γλώσσα. Δυο ώρες αργότερα εμφανίζεται στη δουλειά η συνάδελφος αγχωμένη και αναμαλλιασμένη και λύνει τις απορίες της Αμερικανίδας.

Η έννοια Happiness είναι φυσικά κατανοητή, αλλά στην περίπτωση αυτή πρόκειται για το όνομα της Αφρικανής οικιακής βοηθού, της οποίας το πραγματικό όνομα αποτελεί για το απλοϊκό μνημονικό του λευκού καθαρή πρόκληση και γι’ αυτό χάριν ευκολίας μεταφράζεται στα αγγλικά. Είναι κάτι που συνηθίζεται σ’ αυτή τη χώρα, η οποία βρίθει από γυναίκες με ονόματα όπως Sunshine, Innocence, Honesty, Patience, Confidence, Beauty, Faithful και ούτω καθεξής. Η Αμερικανίδα όμως δεν το γνωρίζει αυτό. Αλλά ακόμη και η εξήγηση του ονόματος δεν τη βοηθάει ιδιαίτερα να καταλάβει τι ακριβώς είναι αυτό που κάθεται πάνω στο πλυντήριο. Η συνάδελφος αρχίζει να της περιγράφει το πουλί, μαζί και τις απόπειρές της να το ξεγελάσει για να φύγει από το πλυντήριο. Μετά την παταγώδη αποτυχία των προσπαθειών της σκέφτεται να χρησιμοποιήσει το λυκόσκυλό της, το οποίο όλη η γειτονιά το θεωρεί έναν καλό φύλακα, και μάλιστα όχι άδικα. Του δίνει λοιπόν το παράγγελμα να κυνηγήσει το γκρίζο πουλί. Με το που το βλέπει ο Rex βάζει κλαψουρίζοντας την ουρά στα σκέλια και εξαφανίζεται με σκυμμένο το κεφάλι. Η συνάδελφος και η Happiness ανταλλάσοσουν συνωμοτικά βλέμματα μεταξύ τους και αποφασίζουν πως είναι καιρός να προχωρήσουν στη λήψη πιο δραστικών και αποτελεσματικών μέτρων, τα οποία δεν χρειάζονται περαιτέρω περιγραφή, αρκεί να παρατηρήσει κανείς τα ανακατεμένα μαλλιά της. Το ηθικό δίδαγμα που βγαίνει από όλη αυτή την ιστορία είναι ότι τα παράθυρα και οι μπαλκονόπορτες πρέπει να παραμένουν ερμητικά κλειστά, γιατί τα hadedas δεν είναι μόνο εξόχως περίεργα, αλλά και απρόβλεπτα. Δεν έχουν κανέναν ενδοιασμό να μπουκάρουν στο σπίτι και να αρχίσουν να κόβουν βόλτες στα δωμάτια. Αλλά κι αν ακόμα δεν έχουν ξεχαστεί ορθάνοιχτες οι πόρτες, αυτά θα βρουν πάντα έναν τρόπο να εισχωρήσουν και να βολευτούν σαν στο σπίτι τους. Τα hadedas είναι όπως οι μύγες: Καταφέρνουν να χωθούν μέσα στο σπίτι από την πιο μικρή τρύπα, αλλά είναι αδύνατον να βρουν την έξοδο από μια τεράστια μπαλκονόπορτα.

Τα ίδια παθαίνουμε και με τα αγριοπερίστερα, τα οποία ουκ ολίγες φορές έχω διώξει από το υπνοδωμάτιό μας. Μια φορά μάλιστα έγινα μάρτυρας μιας όχι και τόσο ευχάριστης σκηνής, όταν ένα περιστέρι από το φόβο του δεν διέκρινε το τζάμι του παραθύρου, έπεσε με φόρα επάνω του, προσγειώθηκε ζαλισμένο στο πάτωμα και σηκώθηκε τρεκλίζοντας σαν μεθυσμένο. Στο τζάμι παρέμεινε όλη τη μέρα ένα χαριτωμένο αποτύπωμα από τις φτερούγες του, θυμίζοντας τις ζωγραφιές με τα αγγελάκια και τις χιονονιφάδες που κολλάμε στα τζάμια τα Χριστούγεννα.

Τα αγριοπερίστερα λοιπόν όχι μόνο έχουν το ίδιο θράσος με τα hadedas, αλλά λειτουργούν ως ξυπνητήρι εξίσου καλά με εκείνα. Τα καταφέρνουν περίφημα να σου κλέβουν τον ύπνο και να κάνουν τα νεύρα σου κρόσσια. Κάθονται –πάντα δυο δυο– επάνω ή κάτω από τη στέγη και χτίζουν εκεί τις φωλιές τους. Το ακατάπαυστο ζευγάρωμα στο ζωικό βασίλειο θα μπορούσε κάλλιστα να τρελάνει έναν single εκπρόσωπο του ανθρώπινου είδους, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να ανέχεται διαρκώς αυτή την αρμονία! Μία επιπλέον αφορμή για να συμβουλευτεί κανείς ψυχολόγο θα μπορούσε να αποτελέσει το γεγονός ότι τα ερωτευμένα πιτσουνάκια πηγαίνουν και χτίζουν τις φωλιές τους εκεί ακριβώς που έχουμε εγκαταστήσει ένα αντιπεριστερικό σύστημα άμυνας μπήγοντας όρθια καρφιά, τα οποία υποτίθεται ότι εμποδίζουν το φώλιασμα και την αναπαραγωγή που θα προκύψει μετά. Δεν ξέρω πώς, αλλά αυτά τα καρφιά παραδόξως προκαλούν ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα και λειτουργούν μάλλον σαν μαγνήτης για αυτά τα πουλιά. Τα περιστέρια του Joburg έχουν βρει έναν τρόπο να στριμώχνονται ανάμεσα στα καρφιά και να χτίζουν εκεί τη φωλίτσα τους. Νιώθουν τεράστια ικανοποίηση –και είμαι πεπησμένη γι’ αυτό– όταν βάζοντας όλη τη δύναμή τους λυγίζουν τα καρφιά. Παρατηρώντας τα αναστενάζω και σκέφτομαι ότι βασικα προτιμώ να επιλέγω μόνη μου τους συγκάτοικούς μου.

Αφού έχουν καταφέρει λοιπόν και τα περιστέρια να πέσουν στην απόλυτη και παντοτινή δυσμένεια μου αναρωτιέμαι πραγματικά από πού κι ως πού το περιστέρι εκτός από σύμβολο της ειρήνης θεωρείται και αγγελιοφόρος της αγάπης. Πολύ θα ήθελα να μάθω τίνος φαεινή ιδέα ήταν να λανσαριστεί ως ένα θετικό διπλό σύμβολο τέτοιων διαστάσεων. Διότι δεν έχει τέλος η συγχορδία των ενοχλητικών θορύβων που προκαλεί το ασταμάτητο σορόπιασμα και κουτούπωμα και μάλιστα νωρίς νωρίς το πρωί. Άσε που τα περιττώματά τους είναι διασκορπισμένα παντού στο έδαφος και στο μπαλκόνι, και τόσο τα μάτια μου όσο και η μύτη μου δεν τα αντιμετωπίζουν ως οργανικό λίπασμα αλλά ως ελεεινή δυσωδία! Μερικές φορές αναρωτιέμαι πραγματικά για ποιο λόγο οι κυνηγοί αυτής της χώρας προτιμούν να κυνηγούν φακόχοιρους, αντιλόπες και springboks*, αφού τα αξιαγάπητα αυτά ζώα δεν τους έχουν πειράξει απολύτως σε τίποτα. Χώρια που τους αφήνουν να χαρούν τον πρωινό τους ύπνο. Το springbok μάλιστα αποτελεί το ζώο-έμβλημα της Δημοκρατίας της Νοτίου Αφρικής, έχει δώσει το όνομά του στη νικηφόρα εθνική ομάδα του rugby και παρ’ όλα αυτά όχι μόνο δεν του αποδίδεται ο απαιτούμενος σεβασμός παρά κυνηγιέται κιόλας. Προφανώς επειδή το κρέας του είναι γευστικότερο από το κρέας των ενοχλητικών hadedas και των μονίμως ερωτοτροπούντων περιστεριών. Εγώ προσωπικά πάντως προτιμώ να κινηγώ περιστέρια. Στο μπαλκόνι. Ή μάλλον καλύτερα: Διώχνοντάς τα από το μπαλκόνι. Και αν οι λιγοστοί γείτονές μου μπορούσαν πού και πού να ρίξουν καμιά κλεφτή ματιά πάνω από τον ψηλό φράχτη που περιβάλλει το σπίτι μας, θα απορούσαν σίγουρα με την τρελή Ευρωπαία που αρματωμένη με ένα σκουπόξυλο έχει κηρύξει τον πόλεμο στα περιστέρια. Τι κάνω λοιπόν; Με το κοντάρι σπρώχνω κάτω τα διάφορα οικοδομικά υλικά της φωλιάς: κλαράκια, κλαδιά, φύλλα και ένας θεός –ή ένα περιστέρι– ξέρει τι άλλο. Όλα αυτά προσγειώνονται στο χιλιοτρυπημένο από τα hadedas γκαζόν. Τώρα, ότι καμιά φορά μπορεί να πάρει η μπόρα και κανένα γονιμοποιημένο αυγουλάκι, το παραδέχομαι ευθαρσώς. Διότι προσπαθώντας να κατευνάσω το καταστροφικό μου ένστικτο άφησα να περάσει πολύτιμος χρόνος, στη διάρκεια του οποίου η περιστέρα πρόλαβε να γεννήσει τα αυγά της. Μάλιστα! Το παραδέχομαι, ακόμα και αν εξαιτίας αυτού υπάρχει η πιθανότητα να αντιμετωπίσω μηνύσεις από διάφορους συλλόγους προστασίας ζώων, οι οποίοι όπως είναι γνωστό δεν χρονοτριβούν με κάτι τέτοια.

Βλέπω στη φαντασία μου να με σέρνουν σε δίκη γι’ αυτό το λόγο. Κατηγορούμαι για έλλειψη αγάπης προς τα ζώα. Σε μια τέτοια περίπτωση όμως, και προς υπεράσπισή μου, οφείλω να καταθέσω την προϊστορία της σχέσης μου με τα περιστέρια. Αυτή διαδραματίζεται χρόνια πριν, στη Θεσσαλονίκη, όπου κάθε χρόνο περίπου τον Μάη, λόγω της καλοκαιρινής ζέστης που έχει ήδη ξεκινήσει, τα βαριά σκεπάσματα καταχωνιάζονται στην ντουλάπα και αντικαθίστανται με άλλα ελαφρύτερα. Με τέτοιον υπέροχο ήλιο δεν μπορείς παρά να απλώσεις το χειμωνιάτικο πάπλωμα έξω για να αεριστεί, αλλά και για να εξοντωθούν τα απαίσια ακάρεα οικιακής σκόνης. Λόγω έλλειψης χρόνου όμως δεν αποθηκεύω το πάπλωμα στην ντουλάπα αμέσως, όπως θα έπρεπε να κάνω, παρά το τυλίγω ρολό και το ακουμπάω πάλι στο κρεβάτι. Την επομένη δεν παρατηρώ τίποτα το περίεργο, τη μεθεπόμενη μέρα όμως βλέπω στις φτέρνες και στα δάχτυλα των ποδιών μου μερικά κόκκινα σημαδάκια από τσιμπήματα. Πάλι όμως δεν βάζω κάτι κακό στο νου μου, μια και η ζέστη είναι ήδη ασυνήθιστη για την εποχή και τα κουνούπια με τέτοιες θερμοκρασίες νιώθουν ιδιαίτερη ευχαρίστηση να ασκούν το αιμοδιψές έργο τους. Την τρίτη μέρα παρατηρώ κόκκινα σημαδάκια στην περιοχή γύρω από τα γόνατα και την τέταρτη μέρα επιτέλους θορυβημένη πηγαίνω στον δερματολόγο, αφού αντιλαμβάνομαι τσιμπήματα ψηλά στους μηρούς. Ο δερματολόγος με το εξασκημένο μάτι του διαπιστώνει ότι τις τελευταίες ημέρες ασκώ μια ιδιαίτερη έλξη σε ψύλλους! Εκφράζω τους ενδοιασμούς μου για τη διάγνωση διότι δεν έχω κατοικίδια, αλλά μου εξηγεί πως ένας ψύλλος μπορεί να μεταφέρεται στο σπίτι ακόμα και χωρίς τη φιλική τους συμμετοχή. Αρκεί π.χ. ένα περιστέρι πετώντας πάνω από το μπαλκόνι να χάσει ένα φτερό, πάνω στο οποίο έχει καθίσει ένας ψύλλος. Από εκεί και πέρα είναι παιχνιδάκι για το έντομο να βρει το δρόμο για το εσωτερικό του σπιτιού.

Τον ακούω με ανοιχτό το στόμα, ενώ με τα μάτια της φαντασίας μου βλέπω ήδη τα τέρατα αυτά με αλεξίπτωτο και κράνος να προσγειώνονται πάνω στα τέσσερα τετραγωνικά μέτρα του διαδρόμου προσγείωσης που κρέμεται έξω με τη μορφή παπλώματος, να ξεφορτώνονται το αλεξίπτωτο και χασκογελώντας να τρυπώνουν μέσα στο ζεστό σκέπασμα. Εκεί, αφού βγάλουν και το κράνος τους, βολεύονται σαν στο σπίτι τους, μέχρι τη στιγμή που η ανύποπτη νοικοκυρά θα κουβαλήσει μέσα το πάπλωμα. Τώρα πλέον οι ψύλλοι ανενόχλητοι μπορούν να επιδοθούν στην αγαπημένη τους ασχολία, η οποία είναι να απομυζούν τα θύματά τους όποτε τους κάνει κέφι. Ας ελπίσουμε ότι αφού ακούσουν αυτήν τη σπαραξικάρδια ιστορία οι ένορκοι θα δείξουν mercy, έλεος δηλαδή, και δεν θα με κλείσουν ισόβια πίσω από τα σίδερα εξαιτίας μερικών σπασμένων αυγών…

Χάρη σ’ αυτά τα πουλιά λοιπόν έχω γίνει κι εγώ πρωινός τύπος, όπως άλλωστε κι όλοι οι άλλοι κάτοικοι του Johannesburg. Ωστόσο, όσο περισσότερο ζω σ’ αυτή την πόλη, τόσο πιο πολύ αμφιβάλλω αν αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στους φτερωτούς διαβόλους. Διότι πολλοί εδώ στο Johannesburg μου έχουν πει ότι πριν πάνε στη δουλειά τους περνάνε από το γυμναστήριο ή ρίχνουν μερικούς γύρους στην πισίνα τους και παρ’ όλ’ αυτά από τις 7 το πρωί, το αργότερο στις 8, πιάνουν δουλειά και κερδίζουν το ψωμί τους. Την πιο παράδοξη ιστορία σχετικά με το θέμα του πρωινού ξυπνήματος την άκουσα από ένα γνωστό, ο οποίος μένει στην Pretoria και δυο φορές την εβδομάδα έρχεται με το ποδήλατο στη δουλειά του στο Johannesburg. Επειδή η επιστροφή το βράδυ με το σκοτάδι τον φοβίζει λιγάκι –και όχι, όπως θα περίμενε κανείς, επειδή μετά από μια ολόκληρη ημέρα εργασίας είναι ψόφιος στην κούραση και δεν έχει τη δύναμη να βγάλει για δεύτερη φορά τα 40 χιλιόμετρα της επιστροφής– έχει εφαρμόσει το εξής: Το προηγούμενο βράδυ η γυναίκα του και αυτός έρχονται με δύο αυτοκίνητα στο Johannesburg και παρκάρουν το ένα εδώ. Έτσι το επόμενο πρωί ο αθληταράς μας μπορεί όμορφα και ωραία να διανύσει με το ποδήλατό του τις ανηφόρες και τις κατηφόρες μέχρι το γραφείο του στο Johannesburg και το βράδυ, αφού φορτώσει το ποδήλατο στο αμάξι, να επιστρέψει στο σπίτι του. Η προπόνηση αυτή βέβαια γίνεται για έναν ευγενή σκοπό, τη συμμετοχή του στο Cape Epic, τους διεθνείς αγώνες ποδηλασίας mountain bike πολλαπλών γύρων που γίνονται στο Western Cape. Η ποδηλατοδρομία περιλαμβάνει κανονικά μια διαδρομή άνω των 700 χιλιομέτρων και έχει την ασύλληπτη διάρκεια των οκτώ ημερών. Οπότε ο παραλληλισμός της με τον Γύρο της Γαλλίας, αλλά για mountain bikes, είναι απολύτως δικαιολογημένος. Από γνώστες του είδους έχω πληροφορηθεί ωστόσο ότι είναι the most difficult mountain bike race in the world καθώς και ότι most participants stop and cry. Δεν μου φαίνεται καθόλου περίεργο!

Αλλά ας επιστρέψουμε στο νοτιοαφρικανικό πρωινό ξύπνημα. Αν υπολογίσουμε πόσο χρόνο χρειάζεται κάποιος για πρωινό, ντους, ντύσιμο και διαδρομή μέχρι τη δουλειά του –στις γυναίκες πρέπει να συνυπολογίσουμε και τον όχι αμελητέο χρόνο που χρειάζονται για το μακιγιάζ τους– συν τη γυμναστική στο γυμναστήριο ή τη… διαδρομή από Pretoria για Joburg, βγάζουμε αβίαστα το συμπέρασμα ότι πολλοί πρέπει να ξυπνήσουν από τις 4 η ώρα το πρωί. Αναμφίβολα πολύ νωρίς! Υποθέτω ότι δεν είμαι η μόνη που το θεωρώ νωρίς, έτσι δεν είναι; Πάντως αυτός είναι ο λόγος που οι Νοτιοαφρικανοί δεν θα το θεωρήσουν ανάρμοστο να σου τηλεφωνήσουν στις 7 το πρωί. Κυρίως οι τεχνίτες διακρίνονται γι’ αυτή τους την προτίμηση…

Η ημέρα στο Joburg λοιπόν δεν αρχίζει τόσο νωρίς μόνο και μόνο επειδή υπάρχουν τόσα πολλά πουλιά. Έχουμε να κάνουμε με μια κοινωνία η οποία κατά το κύριο μέρος της προέρχεται από αγρότες – μάλιστα η μεγαλύτερη σε ηλικία γενιά ζει ακόμη από την καλλιέργεια της γης και την κτηνοτροφία. Και επειδή είναι γνωστό ότι τα ζώα δεν διαθέτουν ρολόι και με την ανατολή του ήλιου θέλουν την τροφή τους, είναι αυτά κυρίως που καθορίζουν το χρονοδιάγραμμα της ημέρας. Αυτό προφανώς έχει περάσει στο αίμα των Νοτιοαφρικανών και τηρείται ακόμα μέχρι σήμερα. Ένας άλλος λόγος που εξηγεί γιατί οι κάτοικοι της χώρας πετάγονται τόσο νωρίς από το κρεβάτι τους είναι ότι θέλουν να βρίσκονται πίσω στο σπίτι τους το απόγευμα, όσο δηλαδή ακόμα έχει φως. Το σκοτάδι φαίνεται να φοβίζει τους πάντες. Το Johannesburg είναι χωρίς αμφιβολία μια day society. Έτσι και νυχτώσει κυκλοφορούν ελάχιστοι στην πόλη. Τα αναρίθμητα εμπορικά κέντρα στο Joburg κλείνουν στις 5 ή στις 6 το απόγευμα, στα εστιατόρια οι περισσότεροι πελάτες μέχρι τις 9 έχουν πληρώσει ήδη το λογαριασμό και βρίσκονται από ώρα στη φάση της χώνευσης. Όσον αφορά τις βραδινές προβολές στον κινηματογράφο, στις 7.30 το απόγευμα δεν θα δεις πάνω από δέκα άτομα στις αίθουσες. Ενώ κατά τη διάρκεια της ημέρας γίνεται χαμός τόσο στις εθνικές οδούς όσο και στους μεγάλους δρόμους με τις τέσσερις λωρίδες κυκλοφορίας που διασχίζουν την πόλη, το βράδυ είναι ελάχιστα τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούν. Οπότε ακούγεται λογικό όποιος ξυπνάει νωρίς να πέφτει για ύπνο νωρίς. Ο άνδρας μου έχει ακούσει συχνά συναδέλφους του να του λένε ότι το αργότερο στις 9.30 το βράδυ βλέπουν τα πρώτα όνειρα. 

Ως μεσογειακός τύπος βαριέμαι να ακούω τέτοιες ιστορίες και αναπολώ με νοσταλγία τις στιγμές που στις 10 το βράδυ ρίχνουμε μια τελευταία ματιά στον καθρέφτη του σπιτιού μας και ετοιμαζόμαστε καλοντυμένοι να βγούμε γιατί η κράτηση έχει γίνει για τις 10.30. Τουλάχιστον αυτό ισχύει για Παρασκευή και Σάββατο. Ήδη ακούω τις φωνές κάποιων Βορειοευρωπαίων που με δασκαλίστικο ύφος και με υψωμένο δάχτυλο θα επισημάνουν ότι ακριβώς εξαιτίας αυτών των ολισθημάτων εμείς στο Νότο είμαστε χωμένοι ως το λαιμό σε τούτη την τεράστια οικονομική κρίση ενώ οι μεγάλοι αδελφοί του Βορρά όχι. Αυτά παθαίνει όποιος δεν τηρεί πιστά το ακριβές πρόγραμμα των κουτορνιθιών! Και έτσι καταλήγουμε πάλι στο θέμα των πτηνών.

Διαβάζοντας κάποιος αυτό το κείμενο θα μπορούσε ίσως να σχηματίσει την εντύπωση ότι δεν διακρίνομαι για την ιδιαίτερη ζωοφιλία μου. Είναι γεγονός ότι δεν θα προέβαλλα καμία αντίρρηση αν κάποιος μάζευε όλα τα hadedas και τα περιστέρια και τα έστελνε εξορία, για παράδειγμα στον Βορρά του Καναδά. Εκεί θα μπορούν να κρώζουν όσο τους κάνει κέφι, να χαριεντίζονται και να φτιάχνουν φωλιές για να μπορούν ανενόχλητα και φωναχτά να βγάζουν τα μάτια τους. Για να προλάβω τυχόν παρεξηγήσεις, υπενθυμίζω ότι γενικά συμπαθώ τα ζώα υπό κάποιες προϋποθέσεις. Να μη με πλησιάζουν με τα σάλια τους που τρέχουν συνεχώς και με τη γλώσσα τους υγρή. Να μην πηδούν πάνω μου με τα βρόμικα μπροστινά τους πόδια, ιδίως όταν φοράω το καινούργιο μου καλσόν. Να μη με ακολουθούν μυρίζοντάς με αδιάκριτα. Και τέλος να μη με ξυπνάνε στις 6 το πρωί. Όσο λοιπόν τα τετράποδα –άντε στην περίπτωση των hadedas και των περιστεριών και τα δίποδα– δεν χάνουν τρίχες ή πούπουλα, δεν αναδίδουν έντονη οσμή, δεν μοιράζουν γενναιόδωρα ψύλλους στους πάντες, δεν βγάζουν ενοχλητικούς ήχους και ξέρουν πού να κάνουν την ανάγκη τους, όσο λοιπόν φέρονται φρόνιμα σαν βαλσαμωμένα ζώα και δεν μετακινούνται χωρίς λόγο, ε τότε η συγγραφέας αυτών των γραμμών συμπαθεί τα ζώα. Και πολύ μάλιστα.

* Springbok: Είδος αντιλόπης που ζει στη νότια και νοτιοδυτική Αφρική.

Μετάφραση από τα γερμανικά: Κατερίνα Τσαουσίδου

Φιλολογική επιμέλεια: Βασίλης Πάγκαλος

Copyright 2018 Christina Antoniadou / All rights reserved