Χριστίνα Αντωνιάδου

Στο Johannesburg θα μείνουμε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έτσι, προτιμήσαμε να μην αρκεστούμε σε ένα μικρό επιπλωμένο διαμέρισμα, όπως είχαμε κάνει στο Λονδίνο, αλλά να νοικιάσουμε, στην ίδια τιμή παρακαλώ, ένα ευρύχωρο σπίτι στη συνοικία Houghton Estate με κήπο, πισίνα και –όπως επιβάλλεται στη Νότια Αφρική– συναγερμό, προστατευτικό τείχος, electric fences και gate. Τα μέτρα προφύλαξης καθορίζονται μάλιστα δεσμευτικά στο συμβόλαιο της εταιρείας όπου εργάζεται ο καλός μου και είναι προϋπόθεση για την ανάληψη ευθύνης από την πλευρά της όταν απασχολεί Ευρωπαίους εργαζόμενους.

Γι’ αυτό το σκοπό ανατίθεται σε μια relocation company να βρει κατοικία αναλόγων διαστάσεων και σε ασφαλή περιοχή. Η μοναδική μας επιθυμία ήταν να νοικιάσουμε ένα σύγχρονο σπίτι μεσαίου μεγέθους. Μόνο που στη Νότια Αφρική το κυρίαρχο μότο είναι: Space is not a problem. Οπότε, η έννοια του μεγέθους δέχεται πολλές ερμηνείες. Σε όλα τα σπίτια που μας δείχνουν, μετά το πέμπτο υπνοδωμάτιο σταματάμε το μέτρημα. Τελικά καταλήγουμε στο συγκεκριμένο σπίτι επειδή απλούστατα ήταν το μόνο από όσα είδαμε στο οποίο δεν διατρέχεις τον κίνδυνο να χαθείς, αφού έχει σαφή δομή και καλή διαρρύθμιση. Στην ερώτηση δε γιατί υπάρχουν δύο σκάλες που οδηγούν στον επάνω όροφο, δυσκολεύεσαι να δώσεις μια εύλογη απάντηση. Έτσι, αποφασίσαμε να δούμε το θέμα από την αστεία του πλευρά και να λέμε απλά ότι ο καθένας έχει την προσωπική του σκάλα. Τέτοια χλιδή πού να τη βρούμε στην Ευρώπη;

Έίναι κρίμα ένα τόσο υπέροχο σπίτι να μένει άδειο. Για καλή μας τύχη γρήγορα διαπιστώνουμε πως η Νότια Αφρική διαθέτει θαυμάσια καταστήματα επίπλων. Λόγω της κοινής μας απέχθειας για τη μονότονη ομοιομορφία των προϊόντων μαζικής παραγωγής, χαιρόμαστε και οι δύο που δεν υπάρχουν εδώ τα γνωστά σκανδιναβικά καταστήματα. Μέχρι να παραγγείλουμε τα έπιπλα και να εξοπλίσουμε το σπίτι με τα απολύτως απαραίτητα, θα μείνουμε σε ξενοδοχείο. Η χαρά της προσμονής δεν είναι, όπως λένε, η μεγαλύτερη χαρά; Φτάνει επιτέλους η στιγμή που με ειδοποιούν για την άφιξη του πρώτου κρεβατιού και ζητώ από τη ρεσεψιονίστ του ξενοδοχείου να μου καλέσει ένα ταξί. Μου έχουν επισημάνει ήδη από πολλές πλευρές ότι η αντίληψη του χρόνου εδώ διαφέρει ολοκληρωτικά από ό,τι στον ευρωπαϊκό χώρο. Σύμφωνα με τις περιγραφές λοιπόν έχω προετοιμαστεί να βρω μια δεύτερη… Ικαρία όπου, ως γνωστόν, τα ρολόγια ακολουθούν δικούς τους ρυθμούς τελείως διαφορετικούς από του υπόλοιπου κόσμου. Δεν σας κρύβω ότι λίγο έλειψε να προγραμματίσω διακοπές τριών εβδομάδων στην Ικαρία πριν τη μετακόμιση στη Νότια Αφρική, μόνο και μόνο για να μπω λιγάκι στο κλίμα. Θέλοντας να γλιτώσω από ανώφελους εκνευρισμούς κι εντάσεις έχω σχεδόν πείσει τον εαυτό μου ότι τα έπιπλα δεν θα είναι τη συμφωνημένη ώρα εκεί και κάνω ήδη σκέψεις μέσα στο ταξί πώς να περάσω το χρόνο μου περιμένοντας στο άδειο σπίτι. Γελιέμαι. Δεν προλαβαίνει ο ταξιτζής καλά καλά να στρίψει στην οδό μας και τι βλέπω; Το φορτηγάκι μεταφορών είναι ήδη μπροστά στην είσοδο του νέου σπιτιού μας και περιμένει. Τέλεια, σκέφτομαι, οι τρεις υπάλληλοι θα τα κουβαλήσουν όλα στο υπνοδωμάτιο, στον πρώτο όροφο, και θα ξεκινήσουν στα γρήγορα με τη συναρμολόγηση του κρεβατιού.

Οι δουλειές σ’ αυτή τη χώρα γίνονται με χαλαρούς ρυθμούς. Έτσι και κάνεις στο Johannesburg κάποιο σχετικό σχόλιο, οι ντόπιοι σου απαντούν γελώντας: Wait until you see Cape Town!, καθώς οι ίδιοι θεωρούν τους εαυτούς τους Speedy Gonzales ενώ τους κατοίκους του Cape Town τους παρομοιάζουν πολύ συχνά με αργοκίνητα καράβια. Έτσι, δεν χάνουν ευκαιρία να συγκρίνουν το vibe της γενέθλιας πόλης τους με αυτό της Νέας Υόρκης. Τη σύγκριση αυτή την έχω ακούσει τόσες πολλές φορές στη Νότια Αφρική, που έχω αρχίσει να αναρωτιέμαι πραγματικά αν έχει πάει ποτέ κανείς από όλους αυτούς στη Νέα Υόρκη για να το ισχυρίζεται με τόση βεβαιότητα. Όπως και να έχει πάντως, το Johannesburg σφύζει από ζωή και είναι όντως κάτι σαν Νέα Υόρκη της Αφρικής.

Από τότε δε που διαπίστωσα ότι και οι κάτοικοι του Cape Town διαδίδουν τις ίδιες κακίες για τους κατοίκους του Durban, ξέρω μετά βεβαιότητος πως όλους αυτούς το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι πώς να χλευάσουν τους συμπατριώτες τους. Αυτές οι σκέψεις με συνοδεύουν όσο παρακολουθώ τους νεαρούς υπαλλήλους να στήνουν το κρεβάτι, χωρίς να μπορώ να συμπεράνω με σιγουριά από τον ρυθμό με τον οποίο εργάζονται αν κατάγονται από το Johannesburg, το Cape Town ή το Durban – κλίνω όμως προς το τελευταίο.

Μετά από αρκετή ώρα, το κρεβάτι στέκεται πια στα τέσσερα πόδια του και οι νεαροί ενώνοντας τις δυνάμεις τους επιχειρούν να τοποθετήσουν το στρώμα πάνω του. Αδύνατον να χωρέσει. Είτε το στρώμα είναι πολύ μεγάλο είτε το κρεβάτι πολύ μικρό. Είτε και τα δύο. Εξαρτάται από την οπτική γωνία που το βλέπει κανείς. Με τη βοήθεια μιας μετροταινίας καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το κρεβάτι είναι μικρότερο κατά είκοσι ολόκληρα εκατοστά! Στο χαρτοκιβώτιο όμως είναι γραμμένες οι σωστές διαστάσεις, αυτές δηλαδή που δώσαμε στην παραγγελία μας. Δεν υπάρχει αμφιβολία, κάποιος συσκεύασε το λάθος κρεβάτι στο σωστό χαρτοκιβώτιο. Παρά το ατυχές συμβάν, οι υπάλληλοι δεν χάνουν τη διάθεση και το κέφι τους και αρχίζουν να ξεβιδώνουν τα κομμάτια του κρεβατιού και να μεταφέρουν κάθε κομμάτι πίσω στο χαρτοκιβώτιο. Θέλω να πιστεύω ότι όλη αυτή η ιστορία είναι μια ατυχής σύμπτωση. Συμβαίνουν κι αυτά καμιά φορά. Γι’ αυτό, δεν κάθομαι να χολοσκάσω άλλο και προσπαθώ να κρατήσω τα νεύρα μου για πιο δύσκολες περιστάσεις.

Δύο μέρες αργότερα δέχομαι ένα τηλεφώνημα από την εταιρεία και την επόμενη μέρα το φορτηγάκι είναι και πάλι μπροστά στο σπίτι, με δύο άλλους υπαλλήλους αυτή τη φορά. Πάλι έχουν έρθει πολύ νωρίς και υποψιάζομαι ότι κανείς τους δεν διαθέτει ένα ρολόι της προκοπής. Ενώ λοιπόν εγώ είμαι προετοιμασμένη για το περιβόητο African time, δηλαδή για το γεγονός ότι ο χρόνος εδώ είθισται να αντιμετωπίζεται με μια ορισμένη χαλαρότητα και ότι οι καθυστερήσεις είναι κατά τα λεγόμενα ο κανόνας, διαπιστώνω ότι οι νεαροί φτάνουν πάντα νωρίτερα από τη συμφωνημένη ώρα. Πολύ περίεργο!

Το σκηνικό εκτυλίσσεται όπως λίγες μέρες νωρίτερα. Το μόνο που αλλάζει αυτή τη φορά είναι ότι μισή ώρα αργότερα με φωνάζουν στο υπνοδωμάτιο. Η θέα του μισοστημένου κρεβατιού με τις κατακόρυφες βίδες σε κάθε σανίδα να προεξέχουν δεν μου προκαλεί αρχικά κάποια ιδιαίτερη ανησυχία. Η ερώτηση όμως Do you have a drill? με ξεπερνάει και τους κοιτάζω αποσβολωμένη. Ο ένας από τους υπαλλήλους υψώνει τον δείκτη του χεριού στον αέρα κάνοντας μια κίνηση που θυμίζει έλικα που γυρίζει. Είναι φανερό ότι προσπαθεί να μου περιγράψει ένα τρυπάνι.

– Θα ‘πρεπε; επιστρέφω την ερώτηση, μη μπορώντας να κρύψω την απορία μου.

– Γιατί διαφορετικά δεν μπορούμε να συναρμολογήσουμε το κρεβάτι, μου απαντούν. Α, τώρα καταλαβαίνω γιατί οι βίδες προεξέχουν στις οπές τους και δεν έχουν βιδωθεί ακόμη. Οι έρμες περιμένουν κάποιον κάτοχο τρυπανιού.

– I am sorry, κουνάω αρνητικά το κεφάλι και δεν έχω την παραμικρή ιδέα ποια θα είναι η συνέχεια της ιστορίας.

– Ε, τότε, θα πάρουμε πάλι το κρεβάτι μαζί μας και ξαναρχόμαστε μια άλλη φορά, έρχεται η απάντηση, σαν να είναι το πιο φυσικό πράγμα στον κόσμο να σέρνεις μισοστημένα κρεβάτια πέρα δώθε.

Για μια στιγμή! Πλέον συνειδητοποιώ ότι η κατάσταση έχει αρχίσει να σοβαρεύει επικίνδυνα και ότι θα γίνουμε κυριολεκτικά βίδες. Κι όταν σκύβουν να μαζέψουν τις βίδες για να τις βάλουν πίσω στο πλαστικό σακουλάκι, τους δίνω να καταλάβουν πως το κρεβάτι δεν έχει να πάει πουθενά. Ακολουθεί ένας ολόκληρος μαραθώνιος τηλεφωνημάτων σε συναδέλφους τους, που όμως είτε δεν έχουν drill είτε βρίσκονται πολύ μακριά για να τους το δανείσουν. Τζίφος λοιπόν. Ετοιμάζονται ξανά να διαλύσουν το μισοτελειωμένο κρεβάτι.

– Over my dead body! Τους πετάω τη θρυλική φράση κατάμουτρα και απορώ και η ίδια πού βρίσκω το θάρρος. Όχι μόνο θα μείνει εδώ το κρεβάτι, λέω σε τόνο που δεν επιδέχεται αντίρρηση, αλλά αρνούμαι και να υπογράψω την παραλαβή του. Αυτό ήταν, έπιασε.

– But we can’t… Can’t, ξε-can’t… oι δικαιολογίες που ψελλίζουν απορρίπτονται ασυζητητί. Είμαι ανένδοτη. Ακολουθεί μια μακρά τηλεφωνική συνομιλία με τον μάνατζερ του καταστήματος, στον οποίο δίνω επίσης να καταλάβει ότι αυτό με το πτώμα το εννοώ. Εκείνος με τη σειρά του καταβάλλει ομολογουμένως φιλότιμες προσπάθειες να αμβλύνει τις αναπόφευκτα δυσάρεστες συνέπειες για αυτή την κυρία που βρίσκεται στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής και κυρίως… στα πρόθυρα νευρικής κρίσης. Το κρεβάτι παραμένει τελικά στη θέση του. Οι υπάλληλοι φανερά αμήχανοι φεύγουν, δίνοντας την υπόσχεση να ξαναγυρίσουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα κι αυτή τη φορά μαζί με το drill. Deeeeeefinitively! Στη Νότια Αφρική τραβάνε το έψιλον τόσο πολύ, που ακόμα και η λέξη better με το διπλό «t» προφέρεται εδώ μακρόσυρτα σαν beeeeeeter. Τα διπλά σύμφωνα αγνοούνται συστηματικά και καθίστανται έτσι πιο αδύναμα.

Δύο μέρες μετά, οι νεαροί με τη σοκολατένια επιδερμίδα στέκονται χαμογελαστοί ξανά έξω από την πόρτα και ο ένας από αυτούς κρατάει θριαμβευτικά στο δεξί του χέρι το περιβόητο τρυπάνι με τη μύτη προς τα πάνω. Ο δρόμος για την κρεβατοκάμαρα τους είναι πλέον γνωστός και το έπιπλο δεν αργεί να συναρμολογηθεί.

Η στιγμή που το στρώμα θα τοποθετηθεί επάνω στο κρεβάτι έχει φτάσει. Οι υπάλληλοι σκίζουν το πλαστικό κάλυμμα και σέρνουν το στρώμα προς τα έξω. Μέσα μου ακούω ήδη τον ήχο που κάνει το τύμπανο κατά τη διάρκεια ενός ακροβατικού νούμερου κορυφώνοντας την αγωνία των θεατών, ήχος που σβήνει συνήθως μέσα σε χειροκροτήματα κι επευφημίες. Ίσως και μέσα σε ένα ενθουσιώδες επιφώνημα του διευθυντή του τσίρκου και στα εκτυφλωτικά φώτα που πλαισιώνουν το σκηνικό. Δυστυχώς, πολύ γρήγορα τη θέση των θριαμβευτικών τυμπανισμών, του ta-dah έρχεται να καταλάβει το γνωστό boooooing-sound από εκπομπές κινουμένων σχεδίων – ο ήχος της αποτυχίας. Πάλι κάτι δεν πήγε καλά. Μια αφόρητη μυρωδιά βενζίνης αναδύεται μέσα από το πλαστικό περιτύλιγμα. Καθώς φαίνεται, το στρώμα –λόγω έλλειψης drill– παρέμεινε για μεγάλο διάστημα μέσα στο πλαστικό και ποτίστηκε με τη μυρωδιά του. Άντε τώρα να τραβήξεις το βαρύ στρώμα έξω στον καθαρό αέρα να ξεμυρίσει. Αν μείνει όλη την ημέρα στο μπαλκόνι και λιαστεί, θα φύγει η δυσοσμία. Έτσι τουλάχιστον θέλω να ελπίζω.

Είναι η πρώτη νύχτα που θα κοιμηθούμε επιτέλους στο σπιτάκι μας. Προηγουμένως, φροντίζω να ντύσω το βενζινόστρωμα με ένα σεντόνι που μοσχοβολάει άρωμα μαλακτικού. Είναι τρεις η ώρα τη νύχτα, όταν ξυπνάω λουσμένη στον ιδρώτα και σε κατάσταση ασυνήθιστης δυσφορίας. Κατατρομαγμένη διαπιστώνω ότι δεν εμφανίζω μόνο συμπτώματα κλειστοφοβίας αλλά και σοβαρά προβλήματα δύσπνοιας. Μη μπορώντας να πάρω ανάσα, βγάζω ένα σφυριχτό ήχο, εν είδει ρόγχου, με τον οποίο ξυπνάω τον άνδρα μου. Όλα πάνω μας είναι ποτισμένα με την έντονη μυρωδιά της βενζίνης, λες και μόλις κάναμε ντους κάτω από την αντλία του βενζινάδικου. Κάθε άλλη ανάμνηση αυτής της εμποτισμένης με βενζίνη νύχτας έχει σβηστεί –για ευνόητους λόγους– από τη μνήμη μου. Τέσσερις εβδομάδες αργότερα, οι συμπαθείς υπάλληλοι, εκείνοι που δεν είχαν drill μαζί τους, έρχονται ξανά για να πάρουν πίσω το δύσοσμο στρώμα και να το αντικαταστήσουν με νέο.

Οι νεαροί με το λάθος κρεβάτι λειτούργησαν ως προπομποί για το ατέρμονο πηγαινέλα των υπόλοιπων επίπλων που ακολούθησε. Για παράδειγμα, η τραπεζαρία που παραλάβαμε αποδείχτηκε ψηλότερη από αυτήν που είχαμε παραγγείλει, ενώ οι καρέκλες της χαμηλότερες. Όταν κάθεσαι για φαγητό, έχεις την αίσθηση ότι είσαι ένας μικρός Δαβίδ σε ένα τραπέζι Γολιάθ. Το coffee-table του καθιστικού, μια παλιά ινδική δίφυλλη πόρτα που με τη βοήθεια δυο μεταλλικών ποδιών και μιας γυάλινης επιφάνειας έχει μετατραπεί σε τραπέζι, έχει ήδη ανοίξει τα φύλλα της προς την κατεύθυνση του δαπέδου και μοιάζει να σε προσκαλεί να περάσεις μέσα. Όταν ένα συνεργείο φέρνει τον καναπέ που παραγγείλαμε, γινόμαστε μάρτυρες ενός ακόμα επεισοδίου. Ο λευκός Φρανκ μαζί με τους τέσσερις υπαλλήλους του κουβαλάει ιδρώνοντας, στενάζοντας και ξεφυσώντας τη βαριά βάση του καναπέ από φυσικό, ακατέργαστο ξύλο, για να διαπιστώσουμε εκ των υστέρων ότι είναι τουλάχιστον μισό μέτρο πιο κοντή από τα μαλακά δερμάτινα μαξιλάρια που θα τοποθετηθούν επάνω της.

Και το άλλο πάλι; Καταβάλαμε ένα αρκετά σεβαστό επιπλέον ποσό για μια ειδική επεξεργασία του δέρματος που θα το έκανε πιο ανθεκτικό σε μελλοντικούς λεκέδες και γρατσουνιές. Όμως τα δερμάτινα μαξιλάρια είναι ήδη διακοσμημένα με άπειρους στρογγυλούς λεκέδες, αμέτρητες μακρουλές γρατσουνιές ή ακόμη και μικρές τρυπούλες. Κάτι δεν πάει καλά στην όλη ιστορία. Άντε πάλι να διαλυθεί ο καναπές με τον ίδιο πολύπλοκο τρόπο και να περάσει ξανά μέσα από την εξώπορτα για να καταλήξει στο φορτηγάκι. Εν τω μεταξύ, ο Φρανκ έχει απολύσει χωρίς πολλά πολλά τρεις από τους υπαλλήλους του, γιατί, όπως μας εξηγεί αργότερα, Κάθε Παρασκευή μου παίρνουν τα αυτιά από νωρίς με την ερώτηση Boss, can I leave, please? Αυτό συμβαίνει κάθε Παρασκευή. Από το μεσημέρι και μετά πάντα το ίδιο τροπάρι. Μόνο ο κακομοίρης ο νεαρός από το Malawi παραμένει στη θέση του. Αυτόν φαίνεται δεν τον περιμένει κάποιο κορίτσι τις Παρασκευές, γι’ αυτό δεν έχει μείνει άνεργος. Σπρώχνει, τραβάει και φορτώνει τα τελευταία ξύλινα κομμάτια μέχρι να στοιβαχτούν όλα στο φορτηγάκι. Θα χρειαστεί να περάσουν μερικές εβδομάδες για να έρθει επιτέλους ο καναπές πάλι στο σπιτάκι μας. Αυτή τη φορά στο σωστό μέγεθος και δίχως λεκέδες και γρατσουνιές.

Τώρα πια ξέρω ότι τα πράγματα σ’ αυτή τη χώρα γίνονται με μια χαλαρότητα και ηρεμία που πράγματι είναι αξιοζήλευτη. Κι ενώ αρχικά αντιδρώ αρκετά ενοχλημένη, καταλήγω τελικά να θαυμάζω τον φιλικό τρόπο με τον οποίο κάθε φορά οι αρμόδιοι μου εξηγούν γιατί δεν είναι δυνατόν να γίνει η παράδοση της παραγγελίας στον ακριβή χρόνο και με τη σωστή διαδικασία. Η εξήγηση αυτή μου κόβει κάθε διάθεση για αντιπαράθεση και περιμένω υπομονετικά την επόμενη παραλαβή και το πιθανό λάθος, μένοντας έκπληκτη μπροστά στο εύρος και τον πλούτο της επινοητικότητας αυτών των ανθρώπων.

Μετάφραση από τα γερμανικά: Κατερίνα Τσαουσίδου

Φιλολογική επιμέλεια: Βασίλης Πάγκαλος

Copyright 2018 Christina Antoniadou / All rights reserved