Χριστίνα Αντωνιάδου

Το επάγγελμα της καθηγήτριας το ασκώ όπου κι αν βρίσκομαι. Έτσι, η μετακόμιση στο Johannesburg δεν αποτελεί εμπόδιο στη συνέχιση της δουλειάς μου. Όταν οι μαθητές μου δεν μένουν στο αμέσως επόμενο τετράγωνο αλλά κάπου στην Ευρώπη, κάνω το μάθημά μου μέσω Skype, ειδάλλως διδάσκω physically, δια της φυσικής παρουσίας μου, κάθομαι δηλαδή με τον παραδοσιακό τρόπο απέναντι από τους μαθητές μου.

Σήμερα το απόγευμα περιμένω μια ομάδα από τρεις νεαρές Νοτιοαφρικάνες. Μέσα σε στενότατα χρονικά περιθώρια οι κοπέλες πρέπει να αποκτήσουν τόσες γνώσεις γερμανικών ώστε να είναι σε θέση σε λίγους μήνες να ξεκινήσουν την πρακτική τους σε μια εταιρεία στη Στουτγκάρδη. Για κάποιον που έχει ως μητρική του γλώσσα τα Afrikaans είναι σχετικά εύκολο να μάθει γερμανικά, μιας και η νοτιοαφρικανική αυτή γλώσσα –όπως έχω επανειλημμένα αναφέρει– δεν αποτελεί παρά ένα μίγμα γερμανικών, ολλανδικών και γαλλικών.

Σε λίγο έρχονται η μία μετά την άλλη οι τρεις κοπέλες, παίρνουν θέση γύρω από το τραπέζι και διηγούνται εν συντομία πώς πέρασαν τη μέρα τους. Τα ονόματά τους είναι Ilka, Yvette και Melissa. Βρισκόμαστε στην ενότητα του βιβλίου που αναφέρεται στις εποχές του έτους. Βλέπουμε τις συνηθισμένες φωτογραφίες γύρω από το θέμα, δηλαδή μια φωτογραφία της άνοιξης που δείχνει ένα λιβάδι με πολύχρωμα λουλούδια και μια του φθινοπώρου η οποία απεικονίζει δέντρα που το φύλλωμά τους έχει πάρει τις γνωστές κοκκινωπές και κίτρινες αποχρώσεις της εποχής. Ότι το καλοκαίρι και ο χειμώνας στο νότιο ημισφαίριο είναι αντίστροφα σε σχέση με το βόρειο το έχουμε ήδη εξηγήσει, τώρα οι μαθήτριές μου διαπιστώνουν απλά ότι το ίδιο συμβαίνει επίσης με την άνοιξη και το φθινόπωρο. Με άλλα λόγια στη Νότια Αφρική τα πασχαλινά αυγά κρέμονται σε φθινοπωρινά κλαδιά, ενώ τους μήνες Οκτώβριο ή Νοέμβριο αποτελεί πραγματικό βάλσαμο για την ψυχή αλλά κυρίως για τα μάτια να οδηγείς ή να κάνεις τον περίπατό σου σε δρόμους πυκνοφυτεμένους με δέντρα jacaranda.

https://www.pinterest.co.uk

Στη θέα αυτής της μεγαλειώδους μενεξεδένιας ανθοφορίας ξεχνάς ότι πλησιάζουν Χριστούγεννα και ότι όπου να ’ναι πρέπει να αρχίσεις να ασχολείσαι με τα απαραίτητα χριστουγεννιάτικα δώρα. Με την Ilka, την Yvette και τη Melissa μοιραζόμαστε τον ίδιο ενθουσιασμό για τα jacaranda, συμφωνούν και οι τρεις τους ότι αυτή είναι η ωραιότερη εποχή στο Joburg, ενώ η Melissa παρατηρεί ότι τελικά, αν το δει κανείς εκ των υστέρων, άξιζε τον κόπο να μεταφερθούν τα δέντρα αυτά από τόσο μακριά. Δεν καταλαβαίνω τι εννοεί και ρωτάω με περιέργεια So, jacaranda is not an African tree? Φυσικά και όχι! Ακολουθεί ένα εκτενές σεμινάριο ιστορίας που μας απομακρύνει από το βιβλίο γερμανικών και τις ευρωπαϊκές παραδόσεις και μας μεταφέρει πίσω στο έτος 1886. Η Melissa εξηγεί τώρα ότι τα πανύψηλα δέντρα δεν φυτεύτηκαν την εποχή εκείνη για καλλωπιστικούς λόγους αλλά για να εξυπηρετήσουν έναν πολύ συγκεκριμένο και πρακτικό σκοπό: Όταν εκείνο το έτος βρέθηκαν κοιτάσματα χρυσού στο Witwatersrand στην περιοχή Transvaal –δηλαδή πολύ κοντά μας εδώ, πετάγεται η Yvette– και δημιουργήθηκαν τα χρυσωρυχεία που έμελλε να καταστήσουν τη Νότια Αφρική τον μεγαλύτερο παραγωγό χρυσού παγκοσμίως, χρειάστηκε ξυλεία και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες. Στην περιοχή ωστόσο δεν υπήρχαν ενδημικά δέντρα κατάλληλα για τον σκοπό αυτό κι έτσι, μια και η κατάσταση πίεζε, πάρθηκε στα γρήγορα η απόφαση να τα φέρουν από αλλού. Τα δέντρα αυτά έπρεπε να έχουν απαραιτήτως ένα προσόν: να ψηλώνουν γρήγορα – και αν ψήλωναν ως τον ουρανό ακόμα καλύτερα. Κι αφού ούτε στις γύρω χώρες υπήρχαν τα κατάλληλα είδη δέντρων, αναγκάστηκαν να τα αναζητήσουν πιο μακριά – και μάλιστα με όλη τη σημασία της λέξης, αφού τελικά έφεραν τα jacaranda από τη Λατινική Αμερική. Και τους ευκάλυπτους από την Αυστραλία, συμπληρώνει ξανά η Yvette.

https://www.arch.hku.hk/research_project/atlas-of-gold-landscape

Βαθιά εντυπωσιασμένη από την τόσο μεγάλη προσπάθεια που καταβλήθηκε για να έρθει το δέντρο μέχρι εδώ, κάνω τις δικές μου σκέψεις: Οι έκτακτες καταστάσεις απαιτούν και έκτακτα μέτρα, όταν όμως τα ζητούμενα είναι χρυσός, χρήμα και κέρδος, δεν φείδεται κανείς οιουδήποτε κόστους, ούτε για μακρινά ταξίδια ούτε για μεταφορικά. Βέβαια προτιμώ καλού κακού να κρατήσω τις σκέψεις αυτές για τον εαυτό μου, γιατί ποιος ξέρει από ποιους χρυσωρύχους μπορεί να κατάγονται τα τρία κορίτσια που κάθονται τώρα εδώ απέναντί μου και πιθανόν να παρεξηγούσαν τα σχόλιά μου. Εν τω μεταξύ η Melissa συνεχίζει ακούραστη: Οι κορμοί των ευκαλύπτων, που έχουν την ικανότητα να απορροφούν τεράστιες ποσότητες νερού, χρησίμευσαν άριστα ως δοκάρια για να στηρίξουν τις υγρές υπόγειες στοές. Τα jacaranda πάλι χρησιμοποιήθηκαν για να κατασκευαστούν ξύλινες λεκάνες στις οποίες τοποθετούνταν τα κομμάτια ακατέργαστου χρυσού για να οδηγηθούν από τα έγκατα της γης στο φως της ημέρας. If you are interested in seeing how they once used the wood of the trees, then you should do the Gold Reef City Mine Tour. That’s really interesting. Από τα τρία κορίτσια μόνο η Melissa έκανε τον κόπο να κατεβεί σε στοά και είχε βέβαια τους λόγους της γι΄αυτό: My grandfather’s grandfather used to work in the mines, that’s why our family did this tour when I was little. Επιβεβαιώθηκαν πλήρως οι υποψίες μου. Οι πρόγονοι της Melissa κατάγονται από την Αγγλία και ο προ-προπάππος της είχε έρθει τα χρόνια εκείνα στο Witwatersrand για να δοκιμάσει την τύχη του.

Τα πράγματα διαφέρουν ως προς την καταγωγή της Yvette. Οι δικοί της πρόγονοι ήταν Ουγενότοι που υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν τη Γαλλία για θρησκευτικούς λόγους και θέλησαν να κάνουν μια νέα αρχή στη Νότια Αφρική. Η Ilka επίσης δεν έχει καμιά σχέση με goldrush, αφού οι πρόγονοί της ήταν Μπόερς που είχαν μεταναστεύσει από την Ολλανδία τρεις αιώνες νωρίτερα και ήρθαν να εγκατασταθούν στο Cape. Κανονικά θα έπρεπε να το είχα σκεφτεί μόνη μου από πού κρατάει η σκούφια της καθεμιάς, αφού από το επίθετο ενός ατόμου μπορεί κανείς λίγο πολύ να βγάλει συμπεράσματα για την καταγωγή του. Τα επίθετα Smith, du Plessis και van der Weijden μιλούν από μόνα τους. Η Melissa διακόπτει τους συλλογισμούς μου με μια ενδιαφέρουσα πληροφορία: We named our currency, the rand, after Witwatersrand. Did you know that? Ενδιαφέρον, όντως! Η κοπέλα έχει προσέξει ότι λατρεύω τέτοιες πληροφορίες και συνεχίζει τη διήγησή της. Μόνο η Ilka μοιάζει να βαριέται όλο και περισσότερο. Περίεργο, διότι η συζήτηση αφορά την ιστορία της πατρίδας της. Ίσως να προτιμούσε μια κουβέντα γύρω από το Great Trek, τη φυγή των Μπόερς από το Cape Colony κατά το πρώτο μισό του 19^ου αιώνα.

Η Melissa ωστόσο είναι αποφασισμένη να ολοκληρώσει την ιστορία του χρυσού. Ο χρυσός έχει στερέψει, εξηγεί, στοές και φρεάτια είναι πια μισογκρεμισμένα και παραμελημένα. Αυτό όμως που ελπίζουμε να μείνει στην αιωνιότητα είναι ο τίτλος που διεκδικεί η πόλη χάρη στα jacaranda και τους ευκάλυπτους ως “the world’s largest urban forest”. Αν και νομίζω ότι έχω ακούσει κάτι παρόμοιο για το Rio de Janeiro και το Tijuca Forest, δεν θέλω να το ψάξω περισσότερο, αισθάνομαι απλά χαρούμενη που κατοικώ σε μια πόλη με τόσες πολλές δεντροστοιχίες. Από τότε που το Joburg έγινε η θετή μου πατρίδα, κάθε άλλη πόλη με λιγότερα δέντρα μου φαίνεται πραγματικά γυμνή. Και παρόλο που δεν έχω την αίσθηση ότι ζω επί της ουσίας μέσα σε ένα forest, απολαμβάνω το Johannesburg κυρίως τους μήνες της άνοιξης, Οκτώβριο και Νοέμβριο. Όταν το μοβ πέπλο απλώνεται πάνω από την πόλη κι όταν αργότερα πέφτουν τα άνθη και η βαρετή, γκρίζα άσφαλτος μεταμορφώνεται σε υπέροχο μενεξεδί χαλί, η πόλη αποκτά μια ανείπωτη ομορφιά.

Από τη σιωπή που ξαφνικά επικρατεί γύρω μου αντιλαμβάνομαι ότι αυτή η γεμάτη χρώματα εικόνα έχει συνεπάρει ολότελα την καθηγήτρια και είναι η αιτία που προς στιγμήν την έχει βγάλει εκτός ροής του μαθήματος. Προσπαθώ λοιπόν να συγκεντρωθώ και να επανέλθω στην ύλη του βιβλίου. Διότι η Στουτγκάρδη περιμένει τις τρεις νεαρές δεσποινίδες, και από δέντρα έχει κι εκεί ουκ ολίγα.

https://www.thejacarandas.co.za

Μετάφραση από τα γερμανικά: Κατερίνα Τσαουσίδου

Φιλολογική επιμέλεια: Βασίλης Πάγκαλος

Copyright 2018 Christina Antoniadou / All rights reserved

Beitragsbild:https://buzzsouthafrica.com