Χριστίνα Αντωνιάδου

Είναι Νοέμβρης όταν μπαίνουμε στο καινούργιο μας σπίτι και θα νόμιζε κανείς πως, αν όχι ολόκληρο το Johannesburg, τουλάχιστον το Houghton Estate έχει βάλει τη μενεξεδένια του φορεσιά για να τιμήσει το γεγονός. Συνεπαρμένοι από την εικόνα διαπιστώνουμε πως όλη η γύρω περιοχή είναι κατάφυτη από τα δέντρα Jacaranda και το ολάνθιστο μεγαλείο τους. Ωστόσο, τόσο η εταιρεία στην οποία εργάζεται ο σύζυγός μου όσο και η relocation company ορίζουν την ποιότητα της διαμονής με λιγότερο ρομαντική διάθεση, δίνοντας βαρύτητα σε πιο μόνιμα χαρακτηριστικά. Security είναι μια έννοια με περίοπτη θέση στην κλίμακα αξιών της Νότιας Αφρικής και αναπόσπαστα στοιχεία της είναι τα ψηλά τείχη της περίφραξης με τα ηλεκτροφόρα καλώδια στο επάνω μέρος, αλλά και το σύστημα παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένης και της εγκατάστασης συναγερμού. Παρ’ όλα αυτά το γεγονός ότι όλοι μάς διαβεβαιώνουν πως το Houghton Estate είναι μια ασφαλής γειτονιά μάς γεμίζει με ένα αίσθημα σιγουριάς και ασφάλειας, έστω κι αν χρειάζεται κάποιος χρόνος για να αποδεχτούμε την ασυνήθιστη αυτή αισθητική.

Το ότι η γειτονιά μας δεν φημίζεται μόνο για την ασφάλεια που παρέχει αλλά και για τις διασημότητες που διαμένουν εδώ το συνειδητοποιώ μερικές εβδομάδες αργότερα, όταν επιστρέφοντας με το αυτοκίνητο στο σπίτι ακούω μια συνέντευξη στο ραδιόφωνο. Η δημοσιογράφος ευχαριστεί κάποιον κύριο, το όνομα του οποίου αρχίζει από Μ, για τον χρόνο που της διέθεσε παρά το βεβαρημένο του πρόγραμμα και παρά το γεγονός ότι έπρεπε ήδη να βρίσκεται καθ’ οδόν προς το αεροδρόμιο. Ακούω βαριεστημένα και χωρίς να δίνω ιδιαίτερη προσοχή, με τη σκέψη ότι δεν αξίζει τον κόπο να αλλάξω σταθμό, αφού ήδη στρίβω στην οδό μας, την 7th Street.

Εκεί αντικρίζω ένα αξιοπερίεργο θέαμα. Μπροστά από την κατοικία του γείτονά μας, την οποία λόγω του ψηλού τείχους δεν έχω αξιωθεί να δω ποτέ μέχρι τώρα –ούτε τον γείτονα εννοείται–, είναι σταματημένες πέντε μαύρες λιμουζίνες με τον μπλε φάρο στην οροφή τους αναμμένο. Οι οδηγοί τους φοράνε κομψά μαύρα κοστούμια και καλογυαλισμένα παπούτσια. Περιποιημένοι κι ατσαλάκωτοι, σε στυλ George Clooney, ασχολούνται διαρκώς με τις μανσέτες των πουκαμίσων τους, τις οποίες τραβούν επιμελώς για να στρώσουν, ενώ ταυτόχρονα μέσα από τα σκούρα γυαλιά τους –τελευταία λέξη της μόδας– τσεκάρουν κάθε τόσο την εμφάνισή τους στην απαστράπτουσα πόρτα της λιμουζίνας, η οποία εκτελεί χρέη καθρέφτη. Το αίσθημα ανίας εξαφανίζεται ως διά μαγείας και σταματώ λίγο πιο πέρα για να παρακολουθήσω από την κατάλληλη απόσταση όλη αυτή την υψηλού επιπέδου κινητικότητα.

Στο ραδιόφωνο η δημοσιογράφος συνεχίζει τις φιλοφρονήσεις από μικροφώνου επαναλαμβάνοντας πόσο πολύ το εκτιμά αυτό, τώρα όμως επικεντρώνω την προσοχή μου στο όνομα αυτού του κυρίου. Μα ποιος στην ευχή είναι αυτός τον οποίο η δημοσιογράφος ευχαριστεί όλη την ώρα με τόση υπερβολή; Σας ευχαριστώ, κύριε Motlanthe, για τη συνέντευξη που μας παραχωρήσατε… Και ξανά: Mister Motlanthe, Many thanks for joining us! This was Kgalema Motlanthe, former president of South Africa. Ορίστε τώρα, καλά να πάθω! Όλη την ώρα είχα στρέψει αλλού την προσοχή μου και δεν κατάφερα να ακούσω αυτά που έλεγε ο πρώην πρόεδρος της χώρας, που σίγουρα δεν θα ήταν άνευ σημασίας. Όσο όμως εγώ με λύπη μου για άλλη μια φορά διαπιστώνω ότι ελάχιστη πρόοδο έχω κάνει από την εποχή του σχολείου όταν ήμουν μια απρόσεκτη μαθήτρια, η ομάδα των ανδρών ασφαλείας του γείτονα με τα συνολάκια Αρμάνι μπαίνει σε κίνηση.

Ένας από αυτούς βγάζει το κινητό του, φαίνεται να λέει κάτι σημαντικό στον συνομιλητή του στην άλλη άκρη της γραμμής, ενώ παράλληλα δεν σταματάει να κατοπτεύει διαρκώς την περιοχή γύρω του. Τα βλέμματά μας συναντιούνται, έρχεται προς το μέρος μου και μου ζητάει σε αυστηρό τόνο να προχωρήσω. Μα αφού εδώ μένω, του εξηγώ. Ξεφυσάει απαξιωτικά. Ε, τότε, καλά θα κάνεις να μπεις στο σπίτι σου και μάλιστα χωρίς χρονοτριβή, μου υποδεικνύει με ύφος στυφό. Κρύβοντας με μεγάλη δυσκολία την αμηχανία μου αποφασίζω να συμμορφωθώ με την προτροπή του και κατευθύνομαι προς την κεντρική αυλόπορτα του σπιτιού μας. Το κινητό του χτυπάει πάλι. Με φανερό εκνευρισμό κοιτάζει το ρολόι του και γρυλίζει κάτι στο τηλέφωνο. Πιάνω μόνο ένα όνομα, Motlanthe. Στα λίγα δευτερόλεπτα που χρειάζεται να περιμένω μέχρι να ανοίξει η αυλόπορτα, δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να ρίξω μια κλεφτή ματιά προς τα αριστερά. Μια μαύρη λιμουζίνα με σκούρα, αδιαφανή τζάμια βγαίνει πρώτη από την κεντρική αυλόπορτα του γείτονα, οι υπόλοιπες την ακολουθούν από κοντά. Είναι σαν να βλέπεις κινηματογραφική ταινία. Έχει γούστο… μου περνάει μια σκέψη απ’ το μυαλό την ώρα που διασχίζω την είσοδο της αυλής.

Ο Zondi, ο κηπουρός μας από το Malawi, καταγίνεται με το σκάλισμα των παρτεριών κι έχει πάρει ένα περισπούδαστο ύφος. Τον πλησιάζω και, αφού πρώτα αλληλοευχόμαστε μια θαυμάσια ημέρα και –κατά το νοτιοαφρικανικό εθιμοτυπικό– δεν παραλείπουμε επίσης να ρωτήσουμε και για την κατάσταση της υγείας αμφοτέρων, ξεστομίζω επιτέλους την ερώτηση που μου τριβελίζει το μυαλό τόσην ώρα και έχει εξάψει την περιέργειά μου. Και να που οι υποψίες μου επαληθεύονται. Ο Zondi μου επιβεβαιώνει ότι πράγματι ο γείτονάς μας δεν είναι άλλος από τον τέως πρόεδρο της χώρας. Κοίτα να δεις… να ζω στην καρδιά των γεγονότων και να μην το ξέρω! Ο Zondi με τη χαρούμενη ανεμελιά που τον χαρακτηρίζει μου δίνει τη χαριστική βολή αρχίζοντας να απαριθμεί πόσοι άλλοι διάσημοι μένουν γύρω μας. Να, εκεί πιο πέρα ένας υπουργός, και μερικές εκατοντάδες μέτρα παρακάτω έμενε ο αγαπητός μας Nelson Mandela πριν να φύγει από τη ζωή. Τον κοιτάζω με δυσπιστία και ρωτάω γιατί δεν μου έχει αναφέρει τίποτα σχετικό μέχρι τώρα. Η απάντησή του αφοπλιστική: You never asked.

Ο κηπουρός μας μένει στο σπιτάκι ακριβώς δίπλα μας, που περιβάλλεται με τα ίδια τείχη και electric fences όπως το δικό μας. Η αρχικά διακριτική συμπεριφορά του υποχωρεί σταδιακά όλο και περισσότερο, δίνοντας τη θέση της σε μια ακατάσχετη φλυαρία την οποία συχνά δεν ξέρω πώς να την αντιμετωπίσω, αν και με τον καιρό έχω μάθει να εκτιμώ και τα πλεονεκτήματά της. Έτσι ανά τακτά διαστήματα μου δίνει κανονική αναφορά για ό,τι τρέχει στη γειτονιά, ποιος μένει πού, τι επαγγέλλονται οι εκάστοτε γείτονες, ποια είναι η καταγωγή τους, ποιον Θεό λατρεύουν. Χωρίς τον Zondi θα μου διέφευγε ένα μεγάλο μέρος, τι λέω, όλα όσα συμβαίνουν γύρω μου.

Όπως έχω προαναφέρει, αυτός είναι που μου εξηγεί ότι οι μαύρες λιμουζίνες πάνε κι έρχονται στο διπλανό σπίτι για τον απλό και αυταπόδεικτο λόγο ότι ένας τέως πρόεδρος –πώς να το κάνουμε;– δικαιούται να έχει στη διάθεσή του λιμουζίνες ακόμα και μετά τη λήξη της θητείας του. Και είναι αυτός ακριβώς ο κύριος τέως πρόεδρος στον οποίο οφείλουμε το γεγονός ότι σε όλο τον δρόμο δεν κόβεται ποτέ μα ποτέ το ρεύμα, πράγμα που στο υπόλοιπο Joburg είναι συχνότατο φαινόμενο. Ακόμη και αυτή την καθόλου ασήμαντη πληροφορία, δηλαδή από ποιο σημείο και πέρα γίνεται διακοπή ρεύματος, την έχω από τον Zondi, ο οποίος την έχει πάρει με τη σειρά του από άλλους κηπουρούς ή καθαρίστριες της γειτονιάς.

Last weekend you really missed something! μου ανακοινώνει ο Zondi μια Δευτέρα του Μάη έτσι στο άσχετο, παίρνοντας και την ανάλογη έκφραση προσώπου για να δώσει μεγαλύτερη έμφαση. Μου κεντρίζει την περιέργεια φυσικά και ζητώ να μάθω ποιο είναι αυτό το κοσμοϊστορικό γεγονός που συνέβη στη γειτονιά μας και το χάσαμε. The wedding! Motlanthe got married. I promise you, it was so busy and loud. Τι ανοησία από μέρους μας να επιλέξουμε λάθος Σαββατοκύριακο για το ταξίδι μας στο Cape Town! Αλλά και αυτός ο Zondi πάλι, τι να πω! Για άλλα και άλλα άσχετα και ασήμαντα που συμβαίνουν στη γειτονιά μάς ενημερώνει πάντα και αυτή την είδηση βρήκε να την κρατήσει για τον εαυτό του! Διότι είμαι σίγουρη ότι το ήξερε από πριν. Τέλος πάντων! Του ζητώ λοιπόν να συνεχίσει. Χαμός έγινε! Shoo! Έχω μάθει πια ότι αυτή η τελευταία λέξη χρησιμοποιείται στη Νότια Αφρική κάπως σαν πασπαρτού, για να εκφράσει κάποιος παντός είδους συναίσθημα. Στην περίπτωση αυτή ο Zondi μάλλον θέλει να πει κάτι αντίστοιχο με το «δεν υπάρχει» ή «έχω πάθει την πλάκα μου». Παντού στο δρόμο παρκαρισμένα αυτοκίνητα, όλη η αφρόκρεμα έδωσε το παρών. Ήρθε και ο Zuma και ο Ramaphosa. Αναμενόμενο, σκέφτομαι, ολόκληρος τέως πρόεδρος της χώρας παντρεύτηκε.

President Jacob Zuma made a brief speech, λέει ο Zondi και δεν σταματάει να κουνάει το κεφάλι με επιδοκιμασία. Ο Zuma τόνισε στον λόγο του ότι το ζεύγος διάλεξε την ιδανική ημερομηνία για την τέλεση των γάμων του. Δεν καταλαβαίνω και τον ρωτάω τι το ιδιαίτερο έχει η συγκεκριμένη ημερομηνία. Ο Zondi με κοιτάζει με επιτιμητικό βλέμμα και αναλαμβάνει να με διαφωτίσει σχετικά: Η 10η Μαΐου είναι η ημέρα που ο Nelson Mandela ανέλαβε το αξίωμά του. Ως πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Ως ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρόεδρος. Ως ο πρώτος μαύρος μετά το τέλος του Apartheid. Για άλλη μια φορά πιάνω τον εαυτό μου απληροφόρητο, ειδικά σε σύγκριση με τον κηπουρό μας.

Καλά, τόσο δυνατά μιλούσε ο πρόεδρος που ακουγόταν μέχρι εδώ; τον ρωτάω κάπως δύσπιστη. Κουνάει γελώντας το κεφάλι του και μου εξηγεί ότι του τα μετέφερε η μαγείρισσα του διπλανού σπιτιού, καθώς και την πιο παρασκηνιακή πληροφορία ότι το ζευγάρι διατηρούσε δεσμό εδώ και πολύ καιρό. It was a lavish ceremony, I tell you! Ο Zondi φαίνεται καταγοητευμένος από τη γαμήλια τελετή. Γιατί απορείς για όλη αυτή την πολυτέλεια; Το αντίθετο θα μου έκανε εντύπωση. But how do you know? Ξαφνικά με κυριεύει μια υποψία: Μη μου πεις ότι σκαρφάλωσες εκεί για να δεις το γάμο πάνω από το φράχτη; και του δείχνω το σημείο από όπου θα μπορούσε κάλλιστα να παρατηρεί τη γειτονική κατοικία εντελώς αδιάκριτα. Noooo, I would not dare, κουνάει το κεφάλι με δύναμη και ανοίγει τα μάτια διάπλατα, σοκαρισμένος που τον θεωρώ ικανό για τόσο ανάγωγες πράξεις. Η μαγείρισσα από δίπλα του το είπε, μου εξηγεί, και του περιέγραψε και άλλες λεπτομέρειες σχετικά με τη νύφη και το νυφικό της, she described Gugu Mtshali’s designer dress as very beautiful and stylish, her wedding dress had lace and beads. It was a mermaid dress! Η συγκεκριμένη πληροφορία δεν μου προξενεί την παραμικρή εντύπωση διότι ποια άλλη, παρακαλώ, θα μπορούσε να φορέσει ένα υπέροχο δαντελένιο νυφικό-γοργόνα στολισμένο με μαργαριτάρια, αν όχι η γυναίκα ενός τέως προέδρου; Αντιθέτως ζαρώνω το μέτωπο με έκπληξη γιατί είναι η πρώτη και πιθανότατα η τελευταία φορά που έχω απέναντί μου έναν άνδρα ο οποίος μπορεί να περιγράψει με τόσο ενθουσιασμό τις λεπτομέρειες ενός νυφικού φορέματος. Ωστόσο ο Zondi δεν μου αφήνει χρόνο για να σπαταλήσω κι άλλες σκέψεις σχετικά μ’ αυτό: The ceremony was conducted by Anglican Archbishop Thabo Makgoba, you know, μου λέει. Κι αυτό από τη μαγείρισσα next door το άκουσες; τον ρωτάω. Κουνάει το κεφάλι. Όχι, αυτό το πληροφορήθηκε από την τηλεόραση. Όπως επίσης και το γεγονός ότι στο γάμο παραβρέθηκαν 300 προσκεκλημένοι. Α, ήρθαν και δημοσιογράφοι; ρωτάω με μια δόση αφέλειας. Μετά απ’ όλα όσα έχω ακούσει ήδη για τον περιβόητο γάμο, αυτό θα έπρεπε να ήταν το τελευταίο που θα μου προκαλούσε απορία. Sure! Ντουζίνες από φωτορεπόρτερ είχαν στηθεί στο πεζοδρόμιο και περίμεναν το ζευγάρι των νεονύμφων να εμφανιστεί και εκτός των τειχών.

Το φρύδι μου αναπηδάει ανυπόμονα προς τα πάνω. Και; Εμφανίστηκαν; Ο Zondi σηκώνει τους ώμους: Δεν μπορούσαμε να βγούμε έξω στο δρόμο γιατί είχε παντού φρουρά. Ευτυχώς που τελικά δεν μείναμε εδώ, σκέφτομαι. The neighbours struggled to get to their homes because of the traffic around here, συμπληρώνει ο Zondi. Είναι ένα από τα μειονεκτήματα που έχεις αν ο γείτονάς σου είναι ένα τόσο υψηλά ιστάμενο πολιτικό πρόσωπο, ειδικά όταν αποφασίζει να γιορτάσει τον γάμο του στον δικό του κήπο.

Όταν χάνεις ένα τόσο εντυπωσιακό γεγονός όπως είναι ο γάμος ενός πολιτικού και γείτονά σου, δεν είναι καθόλου άσχημο να έχεις έναν κηπουρό σαν τον Zondi, ο οποίος σου τα μεταφέρει όλα συνοπτικά, υπό μορφή περίληψης. Και σε άλλες περιπτώσεις όμως μπορείς να βασιστείς πάνω του, προπάντων όταν θέλεις να ψαρέψεις πληροφορίες για τους γείτονές σου. Μια μέρα ένας παπαγάλος χτυπάει με το ράμφος του το τζάμι μας κραυγάζοντας δυνατά arriba muchachos! Ο Zondi επιλύει στη στιγμή το πρόβλημα αρπάζοντας τον φιλαράκο και πηγαίνοντάς τον πακέτο πίσω στον κάτοχό του, για τον οποίο με την ευκαιρία αυτή μαθαίνω ότι ονομάζεται José και ότι –όπως είναι αναμενόμενο– κατάγεται από την Ισπανία.

Ο κηπουρός μας γνωρίζει ότι η οικογένεια από δίπλα με τα έξι παιδιά, που είναι μουσουλμάνοι Ινδοί, ετοιμάζεται να πουλήσει το σπίτι σε ένα ζευγάρι από τη Σκωτία, αν και δεν έχει πάρει το μάτι μου πουθενά κάποια πινακίδα που να γράφει for sale. Στην ερώτησή μου αν η οικογένεια από τη Σκωτία έχει παιδιά και πόσα, κάνει μια αρνητική κίνηση με το κεφάλι. Μόλις και μετά βίας καταφέρνω να πνίξω ένα θριαμβευτικό χαμόγελο. Διότι τα ψυχολογικά τραύματα που μου προκάλεσαν τα έξι γλυκύτατα παιδάκια με τις κατάγερες φωνητικές χορδές, που τόσο αξιολάτρευτα πλατσουρίζουν στην πισίνα κάθε Σαββατοκύριακο, είναι πολύ μεγάλα. Δεν χωράει αμφιβολία, έχουν βάλει στόχο να κλέψουν τη δόξα των hadedas και κάνουν τους ενοίκους του γειτονικού σπιτιού, τουτέστιν εμάς, να πεταγόμαστε κάθε φορά από το κρεβάτι αναμαλλιασμένοι και να τρέχουμε σαν κυνηγημένοι στο μπαλκόνι.

Και όταν μια άλλη μέρα η έγκριτη Xhosa γυναικολόγος next door μου φέρνει μια πανέμορφη πρόσκληση για τα εξηκοστά της γενέθλια, προσποιούμαι μεγάλη έκπληξη και την ευχαριστώ από καρδιάς, αποκρύπτοντας φυσικά ότι ήδη εδώ και εβδομάδες έχω την πληροφορία –και δεν χρειάζεται να πω από ποιον– πως είμαστε στη λίστα των προσκεκλημένων της.

Κάθε φορά πάντως που ο καλός μου ο Zondi ανάμεσα στο πλύσιμο του αυτοκινήτου και το κούρεμα του γκαζόν με ενημερώνει για κάποιες συνταρακτικές λεπτομέρειες της ζωής των γειτόνων μου, προσπαθώ να φανταστώ ποιες λεπτομέρειες της δικής μας ιδιωτικής ζωής μπορεί ενδεχομένως να κάνουν τον γύρο της γειτονιάς. Και δεν σας κρύβω ότι στη σκέψη αυτή κάθε άλλο παρά άνετα αισθάνομαι.

Μετάφραση από τα γερμανικά: Κατερίνα Τσαουσίδου

Φιλολογική επιμέλεια: Βασίλης Πάγκαλος

Copyright 2018 Christina Antoniadou / All rights reserved